Ś†P
D r J e r z y G r o d z i c k i
1935-2021
W dniu 26 marca 2021 roku w wieku 85 lat zmarł długoletni pracownik Instytutu Nauk Geologicznych PAN, (od końca 1989 r. rencista, od 2000 r. - emeryt) geolog i speleolog, autor prac naukowych dotyczących kartografii geologicznej, tektonicznej budowy Tatr oraz genezy, ewolucji i budowy jaskiń, m.in.: „Rola tektoniki w genezie jaskiń masywu Czerwonych Wierchów”, czy „Przejawy ruchów neotektonicznych w masywie Czerwonych Wierchów”. Jego doktorat dotyczył ochrony środowiska na obszarach krasowych objętych procesem inwestycyjnym. Jest współautorem arkusza Kościelec Geologicznej Mapy Tatr Polskich 1:10 tys., wielu opracowań dokumentacyjnych i planów jaskiń. Geologiczne i kartograficzne opracowania jaskiń tatrzańskich autorstwa Jerzego opierają się na jego eksploracyjnej aktywności speleologicznej. Kierował licznymi wielkimi wyprawami (w tym rekordowo długim biwakiem eksploracyjno-dokumentacyjnym w Jaskini Miętusiej, który trwał 24 doby), był jednym z pionierów nurkowania w jaskiniach (od 1965r.), kierował eksploracją głębokich i trudnodostępnych jaskiń w różnych miejscach na świecie, między innymi w Hiszpanii, Austrii, na Kubie, w południowej Australii.
Brał udział w ekspedycjach i międzynarodowych projektach badawczych dotyczących różnych zagadnień. W Australii kierował zespołem nurków pracujących dla realizacji programu dotyczącego sedymentacji w strefie przybrzeżnej Morza Tasmana. Przez kilka lat uczestniczył w badaniach na Płaskowyżu Nasca w Peru, prowadzonych przez Andyjską Misję Archeologiczną i Centrum Studiów Latynoamerykańskich UW we współpracy z misją włoską. W ramach tych prac zajmował się w szczególności śladami prehistorycznych katastrof naturalnych związanych ze zjawiskami El Niño : powodzi oraz spływów gruzowo-błotnych – i ich wpływem na rozwój prehistorycznych kultur Peru. W mniejszym wymiarze uczestniczył w związanych z archeologią badaniach na Wyspie Wielkanocnej i w Chile. Uczestniczył w opracowaniu przez pracowników ING PAN mapy geologicznej prowincji Pinar del Rio, nagrodzonej przez Sekretarza Naukowego PAN.
Poza badaniami i wyprawami naukowymi istotnym polem działalności Jerzego Grodzickiego była aktywność organizacyjna, która mu dała popularność wśród młodych miłośników jaskiń i przezwisko „Uszaty”. Już od 1955 roku działał w Speleoklubie Warszawskim PTTK, w latach 1963 -1970 był prezesem jego Zarządu. Ponadto był m.in. członkiem Komisji Speleologii ZG PTTK (1964-1978), członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Speleologia” (1967-78), członkiem Komisji Taternictwa Jaskiniowego PZA od 1974 r., a w latach 1976-1979 jej przewodniczącym, członkiem założycielem Towarzystwa Ochrony Tatr (1983), wiceprzewodniczącym Podkomisji Ochrony Jaskiń i Obszarów Krasowych Komisji Przyrody Nieożywionej Państwowej Rady Ochrony Przyrody w latach dziewięćdziesiątych oraz członkiem elitarnego klubu The Explores Club. Pełnił funkcję wiceprezesa ds. naukowych ZG Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi. Jest współautorem dzieła M. i J. Kiełkowskich: “Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu”, (2003), autorem prac popularno – naukowych, konsultantem naukowym wielu przyrodniczych opracowań popularnych, naukowo-dydaktycznych i filmów przyrodniczych.
Rozwój speleologii w Polsce i liczne odkrycia nowych jaskiń pociągnęły za sobą potrzebę ich inwentaryzacji. Jerzy zainicjował i kierował prowadzonymi przez Oddział Warszawski TPNoZ pracami nad dokumentacją jaskiń Tatr Polskich. Wspólnie z Rafałem Kardasiem w 1978 r. opracowali „Instrukcję wykonywania dokumentacji jaskiń do Inwentarzy regionalnych jaskiń Polski”, zastosowali ją wpierwszym tomie inwentarza „Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego” (1991) i jest ona dalej stosowana w kolejnych tomach. Jerzy był redaktorem naukowym i współautorem 35 wydanych tomów inwentarzy obejmujących różne regiony Polski, ostatni tom redagował kilka tygodni przed śmiercią. Pozostałych do zakończenia serii dwu tomów nie dążył opracować do końca. Jest współautorem internetowego serwisu „Jaskinie Polski” w Centralnej Bazie Danych PIG-PIB.
Za wybitne osiągnięcia w speleologii światowej otrzymał w 1973 r. Złoty Medal Międzynarodowej Unii Speleologicznej.
